ارزیابی سیستم های آبیاری قطره ای سطحی و زیرسطحی بر عملکرد پنبه در ارزوئیه استان کرمان

محدودیت منابع آب، ضرورت استفاده بهینه از آب در بخش کشاورزی را نشان می دهد. یکی از راه های استفاده بهینه از آب، به کارگیری روش های مدرن آبیاری از جمله آبیاری قطره ای نواری است. در این تحقیق به منظور ارزیابی سیستم های آبیاری قطره ای سطحی و زیر سطحی بر عملکرد پنبه، آزمایشی بصورت کرت-های خرد شده و در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی با سه تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ارزوئیه واقع در استان کرمان اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح آبیاری 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی به عنوان عامل اصلی و دو سیستم آبیاری قطره‏ای سطحی و زیر سطحی به عنوان عامل فرعی می-باشند. تیمارهای مورد مطالعه، از لحاظ میزان عملکرد محصول، آب مصرفی، کارایی مصرف آب، اجزاء عملکرد و معیار اقتصادی نسبت منفعت به هزینه ارزیابی گردیدند. نتایج تحقیق نشان می دهد با توجه به یکسان بودن میزان آب مصرفی تیمارهای فرعی اعمال شده در هر تیمار اصلی، در دو تیمار 60 و 80 درصد نیاز آبی نسبت به تیمار 100 درصد نیاز آبی، به ترتیب به میزان 3200 و 1500 مترمکعب در هکتار در مصرف آب صرفه جویی گردید. میزان کارایی مصرف آب در تیمار 80 درصد نیاز آبی نسبت به تیمار 100 درصد نیاز آبی به میزان 7/0 درصد افزایش داشت اما میزان کارایی مصرف آب در تیمار 60 درصد نیاز آبی نسبت به تیمار 100 درصد نیاز آبی به میزان 8/3 درصد کاهش داشت. میزان عملکرد محصول، وزن غوزه و تعداد غوزه در بوته ناشی از اعمال تیمارهای 60 و 80 درصد نیاز آبی نسبت به تیمار 100 درصد نیاز آبی، به ترتیب به میزان 2/37 و 6/15 درصد، 5/24 و 3 درصد، 37 و 5/9 درصد کاهش داشت. بررسی میزان عملکرد محصول، کارایی مصرف آب، وزن غوزه و تعداد غوزه در بوته ناشی از اعمال تیمار سیستم آبیاری قطره ای زیرسطحی نسبت به تیمار سیستم آبیاری قطره ای سطحی به میزان 11، 3/11، 15 و 5/21 درصد بیشتر می باشد. علاوه بر این نسبت منفعت به هزینه سیستم آبیاری قطره ای زیرسطحی در حدود 8 درصد نسبت به سیستم آبیاری قطره ای سطحی بهتر می باشد. بنابراین استفاده از سیستم آبیاری قطره ای زیرسطحی در قالب تیمار اصلی 80 درصد نیاز آبی در کشت پنبه در منطقه ارزوئیه استان کرمان می تواند راهکاری مناسب برای صرفه جویی در مصرف آب و افزایش کارایی مصرف آب در دوره های خشکسالی باشد.